Deze film is onderdeel van ons jubileumprogramma ’50 jaar Focus in 50 films’, waarvoor vrienden en bekenden van Focus de selectie mochten maken. Jeanne Dielman is de favoriet van Focus-programmeur Kim van der Werff. Op zondag 28 januari leidt ze de film zelf in.

Jeanne Dielman 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles werd recent door het gerenommeerde filmtijdschrift Sight and Sound uitgeroepen tot ’the greatest film of all time’. Niet eerder belandde een film gemaakt door een vrouw in de top tien. ‘A triumph for women’s cinema’. Nu in prachtige 4k-restauratie te zien!

Akerman bouwt haar film zorgvuldig op rond repeterende handelingen en werkt langzaam naar een uitbarsting toe. De Belgische cineaste richt onze aandacht op de kleine gebaren die doorgaans in films verloren gaan: een mes dat bijna uitglijdt tijdens het aardappelschillen, een licht dat onnodig wordt uitgeschakeld, het zetten van koffie in een thermoskan. Bestek afdrogen. Schoenen poetsen. Gehakt mengen met ei.

Drie dagen lang volgen we Jeanne Dielman, huisvrouw, moeder en parttime prostituee wier leven bepaald wordt door routine, tot zich barsten beginnen te vertonen. Chantal Akerman noemde Jeanne Dielman een ‘liefdesfilm voor mijn moeder’, als erkenning voor het type vrouw dat gevangen zit in het soort kleinburgerlijk leven waaraan zijzelf wist te ontsnappen. Jeanne Dielman is een van de invloedrijkste films ooit gemaakt, een belangrijke feministische film en een hoeksteen van de modernistische cinema dankzij de claustrofobische geometrie, met prachtige precisie gefilmd door cameravrouw Babette Mangolte.

De keuze van… Kim van der Werff

‘Jeanne Dielman van Chantal Akerman duurt drie uur en 22 minuten. Schuin achter mij zat iemand duidelijk hoorbaar te slapen. Deze bezoeker verklaarde achteraf de film een meesterwerk te vinden. Ik ben zelf ook heel goed in slapen tijdens een film, maar Jeanne Dielman heeft me klaarwakker gehouden. Klaarwakker en verbijsterd. Want hoezo laat een filmmaker je zo lang naar een personage kijken dat aardappelen schilt, gehakt kneedt, afwast, de slaapbank van haar zoon opklapt, boodschappen doet, in bad gaat en seks heeft tegen betaling.

Ik kan niet vertellen wat er verder met Jeanne gebeurt, want gaat dat zelf zien, maar ik deel graag met jullie hoe vaak ik aan haar denk: vaak als ik bij een talkshow zie dat ze weer eens vergeten zijn vrouwen uit te nodigen. Vaak als vrouwen geobjectiveerd worden. Vaak als er laatdunkend wordt gesproken over voetballende vrouwen. Vaak als filmmakers interessante dingen doen met de tijd. Vaak als gezegd wordt dat Tom Cruise zijn eigen stunts doet. En altijd als ik zo’n ouderwets geel plastic afdruiprekje zie.’